Rahim Sarkması
Rahim (Uterus) sarkması, pelvis taban kaslarının ve ligamentlerin gerilmesi ve zayıflamasının bir sonucu olarak rahime yeterli desteği sağlayamadığında ortaya çıkar. Bu durumda rahim aşağı doğru kayar veya vajinadan dışarı çıkar.
Rahim sarkması her yaştaki kadında ortaya çıkabileceği gibi, sıklıkla bir veya birden fazla vajinal doğum yapmış menopoz sonrası dönemde olan kadınlarda görülmektedir. Pelvik taban kasların zayıflaması sonucu uterusun sarkması şu nedenlerden kaynaklanabilir:
Gebelik ve doğum sırasında destek bağ dokusunun zarar görmesi
Yerçekimi etkisi
Östrojen eksikliği
Yıllarca tekrarlayan zorlamalar
Eğer hafif derece rahim sarkması var ise genellikle tedaviye gerek yoktur. Fakat eğer rahim sarkması sizi rahatsız ediyor ve normal hayatınızı engelliyorsa, tedaviden fayda görebilirsiniz.
Belirtiler
Rahim sarkmasının şiddeti değişkenlik gösterir. Hafif bir rahim sarkmanız olabilir ve hiçbir belirti ve bulguyu yaşamamış olabilirsiniz. Eğer orta veya ileri rahim sarkmanız olursa aşağıdaki belirtileri yaşayabilirsiniz:
Pelvisinizde ağırlık ve çekilme hissi
Vajinanızdan dokunun dışarı çıkması
İdrar kaçırma veya yapamama gibi üriner problemler
Barsak hareketlerinde sorun
Belin aşağı kısımlarında ağrı
Sanki küçük bir topun üzerinde oturuyormuşsun gibi veya vajinandan dışarı bir şey çıkacakmış gibi hissetmek
Sabahları daha az olup akşama doğru kötüleşen semptomlar
Ne zaman doktora görünelim?
Rahim sarkması şiddetli olmadıkça tedavi gerektirmez. Eğer belirti ve bulgularınız rahatsız edici ve normal aktivitelerinizi engelliyorsa, durumunuzla ilgili seçenekleri tartışmak için doktorunuzla konuşabilirsiniz.
Nedenleri
Pelvik kasların ve destek dokusunun zayıflaması rahim sarkmasına katkıda bulunur. Bunlar aşağıdakilerin bir sonucu olabilir:
Gebelik
Doğum sırasındaki travma
Büyük bebek doğurmak
Zor doğum ve doğum süreci
Kas tonusunun kaybı
Menopoz sonrası kanda azalmış östrojen
Risk Faktörleri
Rahiminizin sarkması için risk olabilecek bazı faktörler:
Bir veya daha fazla gebelik ve vajinal doğum
Büyük bir bebek doğurmuş olmak
İlerlemiş yaş
Sık ağır yük kaldırma
Kronik öksürük
Daha önce geçirilmiş pelvis cerrahisi
Bağırsak hareketleri için sık olarak ıkınmak
Genetik olarak zayıf bir bağ dokusuna sahip olmak
Beyaz veya latin ırktan olmak
Obezite, kronik kabızlık ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı gibi bazı durumlar, pelvisinizdeki kaslarda ve bağ dokularında gerginlik yaratır ve böylece rahminizin sarkmasında rol oynuyor olabilirler.
Komplikasyonlar
Rahim sarkmasının muhtemel komplikasyonları aşağıdakileri kapsar:
Ülserler: Şiddetli rahim sarkması durumlarında, vajinal bölge rahmin aşağı inişiyle beraber dışarı çıkarak iç çamaşıra sürtünebilir. Bu durum bazı vakalarda vajinada ülserlere (yara) yol açabilir. Nadir vakalarda da ülserler enfekte olabilirler.
Diğer pelvik organların sarkması: Eğer rahminiz sarkıyorsa diğer pelvik organlar olan mesane ve rektum da sarkıyor olabilir. İdrar yapmayı zorlaştıran ve idrar yolu enfeksiyonu riskini artıran sarkmış mesane (sistosel) vajinanın ön duvarında çıkıntı oluşturur. Rektum üzerindeki bağ dokusunun zayıflığı, bağırsak hareketlerini zorlaştırabilecek rektum sarkmasına (rektosel) neden olabilir.
Tanı Testleri
Rahim sarkmasının tanısını koymak için yapılan muayeneler veya testler aşağıdaki gibidir:
Pelvis Muayenesi: Bu muayene sırasında, doktorunuz rahminizin ne kadar vajina içine sarktığını değerlendirmesine yardımı olacağından, sizden tuvaletinizi yapıyormuş gibi ıkınmanızı isteyebilir. Doktorunuz pelvik kaslarınızın gücünü kontrol etmek için idrarınızı tutuyormuşçasına onları kasmanızı isteyebilir. Muayeneniz ayakta duruyor ve yatıyorken yapılabilir.
Anket: Rahim sarkmanızın hayat kalitenizi nasıl etkilediğini göstererek doktorunuzun sizi değerlendirmesine yardımı olacak bir anket doldurabilirsiniz. Bu bilgi tedavi kararlarınıza rehberlik edebilir.
Rahim sarkmasında, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya ultrason gibi görüntüleme testlerine genellikle ihtiyaç duyulmaz. Ancak bu testler bazen sarkmanın derecelendirmesinde faydalı olabilir.
Tedavi
Semptomunuz olsun olmasın eğer sizi rahatsız etmeyen hafif derece rahim sarkmanız varsa, muhtemelen tedaviye ihtiyacınız yoktur. Ancak, pelvis tabanınız tonusunu kaybetmeye devam edebilir, zamanla rahim sarkması ileri seviyeye geçebilir. Doktorunuzla birlikte tekrar sarkmanızın ilerlemesini takip etmek ve belirtileri gözden geçirmek için kontrole gidin.
Pelvik kaslarınızı sıkılaştıran Kegel egzersizleri gibi kendi başınıza yapabileceğiniz önlemler hastalığın semptomlarını yatıştırabilir. Sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve ağır yükler kaldırmaktan kaçınmak, pelvisi destekleyen yapılar üzerindeki basıncı azaltmaya yardım eder.
İleri rahim sarkması durumlarında tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
Vajinal Peser: Bu alet vajinanızın içine yerleştirilir ve rahminizi yerinde tutar. Geçici veya kalıcı tedavi için kullanılan peserler çeşitli şekil ve boyutlarda olmaktadır. Doktorunuz sizi ölçerek size en uygun peseri seçecektir. Peseri nasıl çıkarıp temizleyip tekrar takacağınızı öğreneceksiniz. Bazı peserleri akşam çıkarıp sabah takabilirsiniz ama bazı peserler takıldığı yerde uzun süre kalabilmektedir. Fakat vajinal peserler ileri rahim sarkmalarında küçük bir kullanım alanına sahiptir. Peserler vajinal dokuyu yaralayabilir ve seksüel birleşmenin engellenmesine neden olabilir.
Cerrahi: Hasarlanmış ve zayıflamış pelvis taban dokusunu onarmak için bazen karından müdahale gerekmesine rağmen cerrahınız sizi vajinal yoldan ameliyat edebilir. Sarkmanızın onarımı kendi dokularınızın bir yerden bir yere transferini veya sentetik materyallerlerin pevis organlarınızı desteklemek için zayıflamış pelvis taban yapılarına yerleştirmesini kapsayabilir. (
Sakrokolpopeksi, Histeropeksi, Sakrospinoz fiksasyon: Cerrahınız size, rahminizi almak anlamına gelen histerektomi ameliyatını önerebilir. Bazı durumlarda kapalı ameliyat (Robotik veya laparoskopik cerrahi) mümkün olabilir. Bu tür cerrahi, küçük karın cildi kesileri üzerinden, özel cerrahi aletler ve cerraha karın içinde kılavuzluk eden ışıklı bir kamera (laparoskop) kullanılarak yapılır. Doktorunuz sizin durumunuza göre size uygun ameliyatı ve cerrahi yaklaşımı önerecektir. Her ameliyatın avantaj ve dezavantajları mevcuttur ve bunlar için cerrahınızla karar vermeniz gerekecektir.
Eğer ilerde gebelik planınız varsa rahim sarkması ameliyatları için uygun bir aday olmayabilirsiniz. Çünkü gebelik ve bebeğin doğumu rahminizi destekleyen dokular üzerinde gerim oluşturacağı için onarım ameliyatının faydalarını geriye çevirecektir. Ayrıca büyük sağlık sorunları olan hastalarda ameliyat riskleri, ameliyatın faydasını gölgede bırakabilir. Bu tür durumlarda rahatsız edici belirtilerden kurtulmak adına peser kullanımı sizin için en iyi tedavi seçeneği olabilir.
Yaşam Tarzı ve Evde Uygulanabilir Çözümler
Durumunuzun şiddetine bağlı olarak kendi başınıza yapabileceğiniz aşağıdaki önlemler rahim sarkmanıza karşı fayda sağlayabilir:
Kegel egzersizleri yapmak
Yüksek lifli gıdalar yiyerek ve fazla sıvı alarak kabızlıktan korunmak
Ikınmaktan ve ağır kaldırmaktan kaçınmak
Öksürüğünüzü kontrol altında tutmak
Eğer obez veya fazla kiloluysaniz kilo vermek
Kegel Egzersizleri
Kegel egzersizleri rahim mesane ve bağırsağınıza destek olan pelvis taban kaslarınızı sıkılaştırır. Güçlü bir pelvis tabanı rahim sarkmasıyla ilgili semptomları azaltır ve pelvis içindeki organlarınıza daha iyi destek sağlar.
Kegel egzersizi yapabilmek için aşağıdaki adımları izleyin:
Pelvis taban kaslarınızı (idrarını durdurmak için kullandığınız kaslarınızı) sıkın (kasın).
Sıkma işlemini 5 saniye boyunca devam ettirin, sonra 5 saniye gevşek bırakın. Eğer bu çok zor olursa başlarda 2 saniye sıkıp, 3 saniye gevşeyin.
10 saniye kasılı tutabildiğiniz zamana kadar çalışmaya devam edin.
Bu egzersizi her seferinde 10 defa, günde 3 set olarak yapın.
Kegel egzersizleri en iyi bir terapistle ve biyolojik geribildirimlerle (biofeedback) beraber uygulandığında daha başarılı olmaktadır. Biyolojik geribildirim, sizin doğru kasları ideal şiddetle uygun süre kastığınızı izleyen aletlerin kullanımını kapsar.
Bir sefer doğru yöntemi öğrendiğinizde, istediğiniz herhangi bir zamanda, kegel egzersizlerini oturuyorken veya kanapede dinleniyorken ihtiyatlı bir şekilde yapabilirsiniz.
Önleme
Rahim sarkması her zaman önlenemese de eğer aşağıdakileri yaparsanız riskinizi azaltabilirsiniz:
Kegel egzersizlerini düzenli bir şekilde yapmak: Bu egzersizler özellikle doğum sonrası etkilenen pelvik taban kaslarınızı güçlendirebilir.
Kabızlığı önleme ve tedavi etmek: Fazla miktarda sıvı alın; meyve, sebze fasulye ve tam tahıllı gevrekler gibi yüksek lifli yiyecekleri yiyin.
Ağır kaldırmaktan kaçınma ve ağır kaldırırken doğru yöntemi kullanmak: Bir şey kaldırıyorken, bel ve sırtınız yerine bacaklarınızı kullanın.
Öksürüğü kontrol altına almak: Sigara içmeyin ve kronik öksürük veya bronşit için tedavi alın.
Kilo almaktan kaçınmak: Ideal kilonuzu ve eğer ihtiyacınız varsa kilo verme stratejinizi belirleyin.
RAHİM SARKMASI
Rahim sarkması, pelvik taban kasları ve bağları zayıflayıp, rahim için yeterli desteği veremediğinde ortaya çıkar. Rahim vajinaya doğru kayar veya vajinadan dışarı çıkıntı yapar.
Rahim sarkması her yaştaki kadında görülebilir. Ancak sıklıkla bir veya daha fazla normal yolla doğum yapmış ve menopoza girmiş kadınlarda rastlanır.
Hafif rahim sarkması genellikle tedavi gerektirmez. Fakat hastayı rahatsız edecek veya normal yaşantısını bozacak derecedeki rahim sarkması tedavi edilmelidir.
RAHİM SARKMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hafif rahim sarkması genellikle belirtilere veya semptomlara neden olmaz. Orta ve şiddetli rahim sarkmasının bulguları ve belirtileri şunları içerir:
Pelvis bölgesinde ağırlık veya çekme hissi
Vajinadan çıkan doku
İdrar kaçırma
Kabızlık
Vajinal kanama
Cinsel ilişkide sorun yaşamak
Tekrarlayan mesane enfeksiyonları
RAHİM SARKMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?
Rahim sarkması pelvik kasların ve destekleyici dokuların zayıflamasından kaynaklanır. Bir kadının rahminin sarkma riski yaşlandıkça ve östrojen seviyesi düştükçe artar. Östrojen pelvik kasların güçlü olmasına yardımcı olan hormondur. Ayrıca hamilelik ve doğum sırasında pelvik kas ve dokulara verilen hasar da rahim sarkmasına neden olur. Birden fazla normal doğum yapmış kadınların rahminin sarkma olasılığı oldukça yüksektir. Obezite, kronik öksürük, ağır eşya kaldırmak ve kronik kabızlık gibi pelvik kaslara baskı uygulayan her aktivite rahim sarkması riskini arttırabilir. Ayrıca daha önce pelvik cerrahi operasyon geçirmiş olmak da rahim sarkması riskini arttıran faktörlerden biridir.
Komplikasyonlar
Rahim sarkması genellikle diğer organların sarkmasıyla ilişkilidir.
Mesane sarkması (Sistosel): Mesane ve vajinayı ayıran bağ dokudaki zayıflık mesanenin sarkmasına neden olabilir.
Bağırsak fıtıklaşması (Rektosel): Rektum ve vajinayı birbirinden ayıran bağ doku zayıfladığında rektumun vajinaya doğru çıkıntı yapmasına neden olabilir.
RAHİM SARKMASI TANISINDA KULLANILAN YÖNTEMLER NELERDİR?
Rahim sarkması tanısı genelde pelvik muayene sırasında konur.
Şiddetli idrar kaçırılması durumunda, mesanenin ne kadar iyi çalıştığını ölçmek için test (ürodinamik test) uygulanması gerekebilir.
RAHİM SARKMASI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Rahim sarkmasının tedavisi sarkmanın şiddetine bağlıdır. Eğer rahim sarkması çok az veya belirtiye neden olmuyorsa basit önlemlerle sarkmanın kötüleşmesi önlenebilir. Bu önlemler arasında pelvik kasların güçlendirilmesi, kilo vermek ve eğer varsa kabızlığı tedavi etmek bulunabilir. Ayrıca rahmi desteklemek için vajinaya plastik bir halka yerleştirilebilir
Rahim Sarkması Tedavisinde Uygulanan Ameliyatlar
Zayıflamış pelvik taban dokularının onarımı: Bu ameliyat genellikle vajinadan, bazen de karından yapılır. Cerrah, pelvik organları desteklemek için zayıflamış pelvik taban yapılarına hastanın kendi sağlıklı dokularını veya sentetik bir maddeyi aşılayabilir.
Histerektomi: Rahim sarkması çok şiddetli ise rahmin çıkarılması önerilebilir. Histerektomi için kullanılan cerrahi yöntemler şunlardır: