VAJİNİSMUS

VAJİNİSMUS TEDAVİSİ

Vajinismus nedir?

Vajina girişi çevresindeki kasların istem dışı kasılması sonucu cinsel ilişkinin ağrılı veya imkansız hale gelmesine verilen addır. Bu istem dışı vajina refleksi, cinsel ilişki esnasında, tamponla, doktor muayenesi ve kendi parmağı ile bile tetiklenebilir.

Oluşan spazm, vajina girişini kapatarak cinsel ilişkiyi imkansız hale getirir. Devam edilmesi halinde ağrıya neden olur. Ayrıca vücudun diğer kas guruplarında da spazmlar oluşturarak bazen soluk almada dahi zorluk yaşatabilir. Olayın bitmesiyle ile birlikte kaslar gevşeyerek eski normal duruma geri döner. Kadınlarda vajinismus değişik formlarda görülebilir. Bazıları sadece cinsel ilişki esnasında oluşur; ancak doktor muayenesi ve tampon koyma esnasında sorun yaşamazlar.

Bazıları hiçbir nesnenin girişine izin vermezler. Bazıları ise kısmen penis girişine izin verir; ancak ilişki ağrılı olur.Vajina girişini çevreleyen kasların istem dışı olarak kasılarak cinsel birleşmenin acılı olması ya da birleşmenin gerçekleşememesidir. Vajina girişini çevreleyen baskın kas grubu “;Pubik Kaslar”;olarak adlandırılır, bunlar düz kas grubudur ve refleks olarak çalışırlar. Vajinismusda yaşanan kasılma istem dışıdır ve asla kadının kendi kontrolünde değildir.

Vajinismus, vajinal kasların istemsiz kasılmaları sonucunda cinsel ilişkinin olamaması veya oldukça ağrılı olmasını tarif eden bir problemdir. Bilinçaltına yerleşmiş bir takım korkular ve yanlış cinsel bilgilendirilmeler sonucunda vajinal kanalın 1/3 dış kısmındaki pelvik kaslar, kişinin kendi kontrolü dışında kasılır ve bu şekilde cinsel birleşme olanaksız hale gelir. Vajinismus problemi olan kişilerde, cinsel birleşme anı geldiğinde kontrolsüz olarak kasılma olmaktadır. Aslında PC kası normalde kendi kontrolümüz altındadır, yani kendi istemimiz ile kasıp gevşetebildiğimiz bir kastır. Nitekim aynı kası idrarımız geldiğinde tuvalete yetişirken kasarız,idrar yaparken ise gevşetiriz. Halk arasında evli bakireler, tamamlanmamış evlilik veya cinsel fobi, tıp literatüründe cinsel işlev bozuklukları sınıflamasında ise cinsel ağrı bozukluğu da denilir. Vajinismus yaşayan kadınlar,vajinalarının penisin giremeyeceği kadar dar olduğunu hatta böyle bir deliğin olmadığını bile düşünürler.İlişki denemelerinden sonra,sanki orada bir duvar var,orası kapalı gibi ifadeler kullanırlar.

Vajinismus ne sıklıkta görülüyor?

Görünme sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte yüzde 10 olduğu tahmin ediliyor. Çeşitli raporlarda bu konuda değişik istatistiklere yer verilmektedir. Bunun nedeni çiftlerin vajinismustan utanç duyarak gizli tutmalarıdır. Bu da tıbbi yardım almalarını geciktiriyor ve zorlaştırıyor. Dünya üzerindeki bütün toplumlarda yüz binlerce kadında vajinismusun bir formu görülmektedir.

Vajinismus tiplerine biraz açıklık getirebilir miyiz?

Daha önce cinsel ilişkisi olmuş veya olmamış her kadın vajinismus olabilir. Kas kasılması nedeniyle daha önce hiçbir şekilde ağrısız cinsel ilişkisi olmaya tiplere ‘primer vajinismus’ diyoruz. Bu, birincil tip cinsel ilişki veya ilk jinekolojik muayenede ortaya çıkar. ‘Sekonder vajinismus’ denilen tip ise, daha önce normal ağrısız cinsel ilişkisi olup vajinismusun daha sonra ortaya çıktığı durumları tanımlar. Bazen travma ve cerrahi işlem sonrası primer sorunlar tamamıyla ortadan kalksa dahi cinsel ilişkiye giremezler.

Nedenlerin çok çeşitli olabileceğini söylemek mümkün mü ?
Çoğu kadın için vajina kaslarının istem dışı, bilinçsizce kasılması bir sürpriz olur. Kadın cinsel istek duyduğu halde ilişki gerçekleşmez. Bu reaksiyonun temelinde değişik, yanlış ve sağlıksız cinsel mesajların bilinçaltına yerleşerek, vajina çevresindeki kasları refleks olarak kasması yatar. Bu mesajların kaynağı ağrı korkusu, hamilelik korkusu, cinsel kötü kullanım (abuse), tıbbi veya fiziksel durumlar olduğu gibi aşırı heyecan, yetersiz seks eğitimi, aşırı tutucu veya dengesiz eğitim, evdeki şiddet ortamı, aile korkusu ya da güvensizlik gibi çok çeşitli nedenler de olabilir.

Tanıda ve tedavide önemli olan nedir?
Uygun tedavinin planlanması için, ağrılı ilişkiye neden olan diğer tıbbi ve fiziksel durumların ekarte edilmesi gerekir. Ağrılı cinsel birleşmeye neden olan bazı durumlar şöyle sıralanabilir: Vulvodiniya/vestibulodiniya, pelvis iltihabı hastalıkları (PID), over kisti, mesane veya idrar yolları enfeksiyonları, vajina atrofisi, vajina kuruluğu, vajina prolapsusu, rijit veya kalın himen, doğum travması, vulva kanseri, vajina enfeksiyonları, derideki hastalıklar (Lichen skleroz, ekzema, sedef ), eklemleri tutan ve eklem hareketlerini kısıtlayan romatizma hastalıkları…

Himenin alınması: Çoğu vajinismulu kadınlar, kızlık zarlarını almakla sorunun üstesinden geleceklerini sanıyor veya yönlendiriliyorlar. Ancak kızlık zarının alınması ile sorun daha da artabilir. Çoğu zaman zarın alınması nedbe dokusu oluşmasına ve dolayısıyla daha çok ağrıya neden olur. Çok ender durumlarda rijit ve kalın himen varsa cerrahi olarak alınabilir. Ancak bu işlem de vajinismusun iyileşeceği anlamına gelmez.

Psikoterapi: Gevşeme öğrenilmesi gereken bir beceridir. Gevşemeyi bilmeyen birine bunu söylemekle sonuç alınamaz. Bu nedenle psikoterapi tek başına etkin tedavi metodu değildir. Gevşemeyi bilmeyen birinde başaramama korkusu ankisiyeteye neden olur. Dolayısıyla kalp atışları artar, kaslar gerilir, soluma yüzeyselleşir ve tansiyonun yükselmesine neden olur. Vajinismus, pelvik tabanı kaslarının istem dışı kasılması sonucu oluştuğu için tedavide bu kasların gevşemesine yönelik olmalıdır.

Vajinismus Ne Zaman Belli Olur ?

Vajinismus, ilk denemede ortaya çıkar. İlk gece başarısız olan çift sorunun geçici olduğunu ve daha sonraki günlerde kendiliğinden çözüleceğini düşünür.

Fakat daha sonra da sorun devam edince, kadında kadınlığında eksiklik olduğu düşüncesi, üzüntü, sıkıntı, gerginlik, her şeyin daha kötüye gideceği korkusu ve ardından suçluluk duyguları ortaya çıkmaya başlar. Erkek ise eşi tarafından istenmediği, reddedildiği duygularına kapılmaya başlar. Zamanla sertleşme yetersizliği olur. Zaman içinde vajinismus, evlilik içinde diğer alanlarda da problemlere yol açar. Özellikle problemi aile biliyorsa çiftin işi daha da zorlaşır.Tedaviyle ilgili yapılan başarısız denemeler de çiftin umutsuzluğunu artırır.

Vajinismuslu kadınlar ilişkiye girememenin yanısıra bu duruma eşlik eden problemler de yaşarlar. Evlilik ilişkisinde çatışmalar,çocuk sahibi olamamak,ailelerin durumu bilmesi sonucu oluşan sosyal krizler problemin çifte yaptığı sıkıntıyı daha da artırır.

Vajinusmus problemine sahip bayanlarda, kasılmalar yalnızca vajinal girişde değil, aynı anda karın, bel, sırt, bacak gibi vücudun pek çok bölgelerinde de olabilir. Vajinal kasılmaların en önemli özelliği kasılmaların istemsiz şekilde yani tamamıyla kişinin kontrolü dışında, diğer bir tabir ile “refleks olarak” oluşmasıdır. Vajnusmus durumunda vajene herhangi bir şeyin girmesi mümkün değildir ve her türlü girişim çabası son derece rahatsızlık verici veya imkansızdır.

PC kasında istemsiz kasılma şeklinde kendini gösteren bu vajinal refleks ,sadece cinsel ilişki esnasında değil, kadının jinekolojik muayenesi sırasında, tampon kullanımı durumunda ya da parmağın vajene sokulması gibi vajene herhangi bir girişim içeren durumunda da ortaya çıkabilir. Dolayısıyla vajinismus problemi olan bir kişi,kadın-doğum muayenesinde rahat değildir.Fakat muayenede rahat olup cinsel ilişkiye izin veremeyen vajinismuslularda vardır. Vajinismusun nedenlerini, sonuçlarını ve nasıl tedavi edileceğini bilmemek çiftlerin hayal kırıklıkları yaşamalarına neden olur ve her iki tarafı da psikolojik ve fiziksel olarak yıpratır.

Egzersizler:

Kegel egzersizleri: Pelvik tabanı (Pubococcygeus) kaslarını güçlendirme ve kontrol etmeye yönelik egzersizlerdir.
Solunum egzersizleri: Solunumu kontrol etmeye yönelik egzersizlerdir.
Gevşeme egzersizleri: Tüm vücut kaslarında gevşemeyi öğrenmeye yönelik egzersizlerdir.
Botoks uygulanması: Chlostridium botolinum adlı bakteriden elde edilen toksin olup enjekte edilen kaslarda kısmı felç oluşturarak gevşemeye neden olur. Botoks etkisini kas-sinir bileşkelerindeki kas kasılmasını sağlayan asetilkolin maddesi üzerinden sağlar. Vajinismuslu kadınlarda genel anestezi altında yapılır. Etki süresi 2-6 aydır. Yan etki olarak idrar veya gaita kaçırması görülebilir. Etkisi ortadan kalktıktan sonra vajinismus tekrar oluşabilir
Vajinal dilatatörler: Çeşitli ölçülerde vajinal dilatatörler kullanılarak kendi kendine eğitim ve gevşeme yöntemidir.

Vajinismus Ne Sıklıkla Görülür ?

Vajinismus problemi doğu ülkelerinde ,batı ülkelerine göre daha sık karşılaşılan bir problemdir.Ülkemizde her 10 kadından birinde vajinismus görülmekte iken, bu oran batı ülkelerinde daha azdır.

Cinsel eğitimin yetersiz olması ya da hiç verilmiyor olması, kadınlarımızın ve erkeklerimizin eğitim düzeyleri ne olursa olsun cinselliği, cinsel organlarını ve nasıl işlev gördüklerini yeterince bilmiyor oluşu nedenleriyle vajinismus ülkemizde, batı ülkelerine göre daha sıklıkla görülmektedir.Cinsel bilgilendirme, ana-baba, sağlık kuruluşları ve örgün eğitim kuruluşları aracılığıyla yapılmalıdır.

Bu açıdan baktığımızda, ana-baba içinde bulunduğu kültürün de etkisiyle çocuğuyla cinsellikle ilgili konuşamamakta, konuşacak olsa bunu nasıl yapacağını bilememektedir. Şöyle ifade edelim; tamam 7 yaşındaki kızımı bilgilendireyim ama nasıl, ne söylemeliyim? Ana-baba ülkemizde bu konuda rehbersizdir. Söyleyemem, konuşamam, utanırım, olur mu öyle şey diyenlerin yanı sıra tamam konuşayım ama nasıl yapacağımı bilmiyorum diyenler de vardır.

Vajinismus Yanlış Bilinenler

Yanlış bilgiye bir örnek vererek bu durumu açıklayabiliriz: İlk gece ilişkide kızlık zarı yırtılırken çok acı verir, kanar, hastanelik olunur, hastaneye zor yetişilir, kilitlenip kalınır, rezil olunur.Bu paragrafta geçen her kavramı tek tek ele alalım.

1-Kızlık zarı yırtılır: Yırtılma deyince aklımıza elimize aldığımız bir çarşafı boydan boya ikiye bölme işlemi gibi bir şey gelir.Eğer benim görmediğim bir yerde, benim kontrolüm dışında bir şey yırtılacaksa buna izin veremem.
2-Yırtılma diye bir şey varsa, yırtılacak olan da bir et parçası ise, hatta bu içerde ise o zaman acı da olacak. Kimse iradesiyle acıya talip olmaz.
3- Yine yırtılma olurken, aşırı derecede kanama olacak. Bir yer çok kanıyorsa, ölme ihtimali, hastanelik olma ihtimali vardır.
4-Ya penis içerdeyken kilitlenip, öyle kalırsak, bizi çarşafla, o pozisyonda hastaneye götürürlerse, tam bir rezillik.

Ayrıca;

• Cinsel bilgi eksiklikleri,
• Kızlık zarının çok değerli ve korunması gereken bir şey olduğu düşüncesi,
• Kızlık zarının yırtılması sırasında korkunç bir acı duyulacağı fikri,
• Utanma ve cinsel duygulardaki baskılanma,
• Genç kızlık döneminde seksin pis ve kötü olduğunu öğreten yanlış ve katı eğitim tarzı,
• İlk cinsel ilişki sırasında kadının canının fazla yanması,
• Vajinanın içine herhangi bir şey giremeyecek kadar ufak olduğuna dair yanlış inançlar,
• Aşırı katı bir toplum düzeni içinde yaşama,
• Bilinçdışında yaşanan suçluluk, ayıp, günah gibi fiziksel, kültürel, dinsel ve ahlaki korkular,
• Simgesel olarak zihninde aşırı büyütülen penis yüzünden çok acı çekme veya parçalanma korkuları,

Vajinismusun En Temel Belirtileri Nelerdir ?

O an geldiğinde kişi panik atak benzeri bir durum yaşar. Eşini iter, kasılır. Korkar, bilinci açık olsa da kontrolünü yitirir, endişe, korku duyar. Kişi zamanla aşağıdaki duygu ve düşüncelere kapılabilir:

-Duygusal tatminde azalma,
-“Herkesin bu kadar kolay yaptığı bir şeyi ben nasıl yapamıyorum?” şeklinde suçluluk,
-Utanç duyma,
-Kendinden nefret etme,
-Hayal kırıklığı hissi,
-Aile büyüklerinin veya yakınlarının “Ne zaman çocuk sahibi olacaksınız?” soruları nedeniyle duyulan sıkıntı,
-Zamanla meydana gelen cinsel isteksizlik vb.

Vajinismusun Çeşitleri Nelerdir ?

Primer Vajinismus (Birincil vajinismus): Bir kez bile olsun cinsel ilişkinin gerçekleşememesi durumudur.Tedaviye başvuranların %70’den fazlasını primer vajinismus oluşturmaktadır.
Sekonder Vajinismus (İkincil vajinismus): Önceden sağlıklı şekilde ilişki mümkün iken yaşanmış bir cinsel veya genital travma sonrası (olaylı bir doğum, düşük, kürtaj, kaba bir şekilde yapılan bir jinekolojik muayene, taciz veya tecavüze maruz kalma gibi) gelişen vajinismus durumudur.

Vajinismus Hakkında Az Bilinenler

• Vajinismus bir hastalık değil, ailesel yani evli çifte ait bir problemdir. Kadının ve erkeğin ortak bir sorunudur. Bu nedenle cinsel terapide bir tarafın diğerini suçlamaması ve anlayışlı olması öğütlenir.
• Kişinin istediği kişiyle evlenememesi vajinismusa neden olmaz. “Başkasıyla evlenseydim yine de olur muydu?” sorusu hep akla gelir. Ama bu sorunun eşlerle bir ilgisi yoktur. Hatta evlenmeden önce uzun yıllar flört eden çiftlerde evlenince bu sorunu yaşayabilir.
• Cinsel terapide başarı şansını arttıran en önemli faktör, eşlerin seanslar sırasında kendilerine verilen ev ödevlerini uygun bir şekilde uygulaması ve sonuna kadar tedaviye devam etmeleridir.
• Genel anestezi altında ilişkiye girilmesi, alkol alıp sarhoş olup cinsel ilişkiye girmesi, sakinleştirici, kas gevşetici ve antidepresan ilaçlar da tedavi edici değildir.
• 10-15 yıldır evli olup halen ilişkiye giremedikleri için boşanan veya evliliklerini bu şekilde kabullenip “aseksüel” olarak yaşayan çiftlerin sayısı az değildir.
• Ülkemizde cinsel sorunla başvuran kadınların en büyük grubunu oluşturmaktadır. • Vajinismuslu hastalar ailelerden gelen “neden hala çocuk yapmıyorsunuz?” şeklindeki eleştiriler ile boğuşmaktan sıkıldıkları için bir cinsel terapiste başvururlar.

Vajinismus ve Gebelik

Vajinismus yalnızca sağlıklı ve mutlu bir cinsel birleşmeye engeldir. Normale göre gebelik şansının az olmasına rağmen, vajen ağzına dökülen spermlerin içeri kaçması sayesinde gebelik oluşabilir. Hatta tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olunması da mümkündür. Son yıllarda vajinismus olup da tüp bebek tedavisi gören hastaların sayısında artış vardır.

Vajinismusla Kızlık Zarının İlişkisi Nedir ?

Kızlık zarı; vajinismuslu kadınlara cinsel ilişkide bulunamamasının nedeni olarak “kızlık zarının kalınlığı” gösterilir. Bu nedenle çoğu zaman “hymenektomi” adı verilen cerrahi bir yöntemle bu zarın kesilmesi operasyonu yapılır. Ama sonrasında sorun devam edince hasta yıkılır. Uzun süre yardım almak istemez ve tedavi olmak için cesaretini kaybeder. Bilinenin aksine gerçekten cinsel ilişkiye engel olacak kızlık zarının veya vajenin bir anatomik bozukluğun görülme sıklığı ise %1’in altındadır.

Kızlık Zarı Nedir? Vajina girişi itibariyle 1-2 cm içeride kızlık zarı bulunmaktadır. Ayrıca vajinanın hemen başlangıcında kızlık zarı başlamadan hemen önce Bartholin adı verilen salgı bezleri bulunur ve bunlar cinsel ilişki sırasında vajina girişinin ve vajina duvarlarının kayganlaşmasını sağlar. Kızlık zarı değişik çeşitte ve şekilde olmasına rağmen vajinanın yapısı ve görüntüsü değişkenlik göstermez ve kızlık zarında olduğu gibi vajina şekilleri ve hazne, vajina türleri yoktur.

Kızlık Zarı Şekilleri Kızlık zarı veya himen, 1-1.5 cm kadar içeride, 2-3 mm inceliğinde zarımsı bir doku kıvrımıdır. Oldukça çeşitli şekiller alabilen bu doku genellikle vajina girişinde ve hilal şeklindedir ve de ince kılcal damarlarla çevrilidir.Kızlık zarı, isminden dolayı zar gibi düşünülse de aslında bir zar değildir.

Anatomik olarak bilinen bir fonksiyonu yoktur. Bu doku ilk cinsel ilişki sırasında anatomik yapıya göre esneyip genişler veya kanar. Bu sebepten pek çok toplumda kızlık zarı ile kadının bekâreti ilişkilendirilir. Kızlık zarının hasara uğramış olması kadında bekâretin bozulduğuna kanıt olarak görülür. Yapılan araştırmalara göre kadınların yarıya yakın bir kısmında ilk cinsel ilişki sırasında kanama olmamaktadır.
Çeşitleri Annuler kızlık zarı (halka şeklinde): Kızlık zarı yuvarlak halka şeklinde olup ortasında yine halka şeklinde bir delik bulunur. Ortadaki delik çok büyük bir penisin geçişine rağmen zar yırtılamayabilir. Halk arasında ise “esnek zar” tabiri kullanılır. En sıklıkla görülen hymen şeklidir(%60-95 oranında) Kresentrik Hymen (Yarımay,yarım halka ): Zar yarımay şeklindedir. Üst kısımda zar daha incedir veya hiç yokken arka kısımda belirgindir. Görülme sıklığı %3.5 ile %20 arasında değişmektedir. Bu tür zarlar genelde ilişki sırasında yırtılmaz. Septalı Himen (Perdeli veya ara bölmeli): Kızlık zarının orta kısmında boşluğu bölen, zara ait ara bir doku parçası vardır. Görülme sıklığı %1.5-5 arasındadır. Kribriform himen (Çok delikli,elek tarzında, kalburumsu): Hymenin ortasında tek değil birden fazla delik vardır. Bu görüntüsü ile adeta bir “kalbura” benzer. Görülme sıklığı %1′den daha azdır. Ayrıca kızlık zarının çok kalın yahut esnek olmayan sekilde gelişmesi durumunda ilişkiye engel durum yaratacağından ötürü jinekolog tarafından bir müdahele gerekebilir.